برای این کار، یک یا چند برنامه نویس باید برنامه ای ویژه برای سایت شما طراحی کنند. این برنامه در اصطلاح «سیستم مدیریت محتوا» یا Content Management System یا به طور خلاصه CMS نامیده می شود. با کمک یک سیستم مدیریت محتوا می توانید قالب سایت خود را تغییر دهید، چیدمان خاصی را برای صفحه اصلی در نظر بگیرید، بخش های مختلفی برای سایت تعریف کنید، با کاربران ثبت نام کرده ارتباط برقرار کرده و خلاصه این که همه جزئیات مربوط به سایت تان را تعیین کنید.

برای این که یک سیستم مدیریت محتوای خوب داشته باشید، دو راه پیش رو دارید. نخست آن که برای این کار هزینه کرده و طراحی آن را به یک شرکت یا تیم برنامه نویسی بسپارید. در این صورت می توانید نیازهایتان را به آنها اعلام کرده تا سیستمی مطابق خواسته های شما طراحی کنند. همچنین می توانید سیستم های تولید محتوای تجاری مختلفی را که در اینترنت به فروش می رسد، خریداری کنید.

اما اگر توان چنین هزینه ای را ندارید، هیچ جای نگرانی نیست، زیرا در دنیای وب امروز، ده ها سیستم مدیریت محتوای رایگان وجود دارد که میلیون ها کاربر از آن بهره می برند. بیشتر این سیستم های مدیریت محتوا براساس استانداردهای متن باز (open source) بوده و به همین دلیل هزاران برنامه نویس در سراسر دنیا روی آن کار می کنند و سبب ارتقای آن می شوند.

استفاده از سیستم های مدیریت محتوای رایگان مزایای زیادی به همراه دارد. شاید اصلی ترین مزیت این سیستم ها را همین گستره کاربران و به تبع آن گستره برنامه نویسان آن دانست. اگر سایت خود را بر اساس یک سیستم مدیریت محتوای معروف بسازید، هزاران «افزونه» گوناگون در اختیارتان خواهد بود که می تواند بیشتر نیازهایتان را برطرف سازد.

افزونه چیست؟

فرض کنید سیستم عامل ویندوز را روی رایانه خانگی تان نصب کرده اید. این سیستم عامل به صورت پیش فرض برنامه های مختلفی مثلا برای تایپ یا ویرایش عکس و نمایش فایل های چند رسانه ای دارد. اما شاید کاربردهای دیگری مد نظرتان باشد و مثلا بخواهید با رایانه خود محاسبات مهندسی انجام دهید. در این صورت برنامه های پیش فرض ویندوز دیگر برای شما کافی نیست و باید نرم افزارهای دیگری روی آن نصب کنید.

یک سیستم مدیریت محتوا نیز با یکسری برنامه های پیش فرض به کاربر ارائه می شود. با این حال شاید کاربردهای دیگری هم مد نظر کاربر باشد. اینجاست که جامعه برنامه نویسان آن سیستم مدیریت محتوا دست به کار می شوند و کاربردهای مختلفی را در قالب آنچه «افزونه» نامیده می شود عرضه می کنند. بسیاری از این افزونه ها رایگان بوده با این حال ممکن است برخی آنها نیز تجاری باشند.

نصب افزونه معمولا بسیار ساده است و پس از ورود به سیستم مدیریت محتوا می توان آن را بسادگی نصب کرد.

به روزرسانی سیستم مدیریت محتوا

سیستم های مدیریت محتوا مانند هر نرم افزار دیگری خالی از اشکال نیست. برخی از این مشکلات می تواند سبب نفوذ خرابکاران به سایت شما شود. این اشکالات معمولا «حفره امنیتی» نامیده می شود. برنامه نویسانی که در نگارش سیستم های مدیریت محتوا مشارکت دارند معمولا گاهی نسخه جدیدی از آن ارائه می کنند که ضمن رفع خفره های امنیتی، قابلیت های جدیدی نیز به آن افزوده شده است.

برخی از این سیستم ها این قابلیت را دارند که به روزرسانی های جدید را به اطلاع مدیر سایت رسانده و پس از تائید وی، هسته سیستم را به نسخه جدید به روزرسانی می کنند.

قالب سایت

یکی دیگر از مزیت های سیستم های مدیریت محتوای رایگان، قالب های زیادی است که دارند. این قالب ها هم به دو دسته رایگان و تجاری تقسیم می شوند. حتی می توانید قالب مورد نظر خود را به طراحان قالب سفارش دهید. به این ترتیب با هزینه ای بسیار کمتر از طراحی یک سایت می توانید به سایتی با ظاهر دلخواه خود دست یابید.

انواع سیستم های مدیریت محتوای رایگان

ده ها سیستم مدیریت محتوای رایگان در جهان یافت می شود که خوشبختانه بسیاری از آنها برای زبان فارسی سازگاری یافته و براحتی می توان برای ایجاد سایتی فارسی از آنها استفاده کرد.

برخی از معروف ترین سیستم های مدیریت محتوا عبارت است از:

وردپرس (Wordpress): شاید ورد پرس را بتوان محبوب ترین سیستم مدیریت محتوای دانست. میلیون ها نفر در سراسر دنیا از این سیستم برای راه اندازی وبسایت یا وبلاگ خود استفاده می کنند. این سیستم مدیریت محتوا پشتیبانی خوبی از زبان فارسی دارد و افزونه های فراوانی نیز به زبان فارسی برای آن تهیه شده است.

از اصلی ترین مزیت های وردپرس می توان بسادگی در استفاده از آن اشاره کرد. در منوهای این سیستم خبری از پیچیدگی های مرسوم نیست و همه چیز کاربرپسند است و براحتی می توان با کارکردها و قیمت های مختلف آن آشنا شد. وردپرس برای کسانی که دوست دارند مجله اینترنتی یا وبلاگ راه اندازی کنند بسیار مناسب هستند.

همچنین افزونه های ویژه ای برای وردپرس نوشته شده که به وسیله آن می توان آن را به فروشگاه تبدیل کرد.

جوملا (Joomla): جوملا رقابتی تنگاتنگ با وردپرس داشته و یکی از مهم ترین سیستم های مدیریت محتوا است که از زبان فارسی نیز پشتیبانی می کند. سیستم مدیریت محتوای جوملا از پیچیدگی بیشتری نسبت به وردپرس برخوردار است، اما همین پیچیدگی سبب شده که بتوان از آن برای راه اندازی سایت های گسترده و بزرگ تر استفاده کرد. برای جوملا نیز هزاران افزونه مختلف طراحی شده است که «فروشگاه ساز» ها نیز در میان آنها جای دارند.

دروپال (Drupal): دروپال یکی دیگر از سیستم های مدیریت محتواست که به دلیل هسته قدرتمندش زبانزد است. البته برخی ها دروپال را برای ظاهر خشک اش سرزنش می کنند، اما شکی نیست که دروپال یکی از قدرتمندترین سیستم های مدیریت محتوای وب در دنیاست.

برای دروپال نیز افزونه های فراوانی نوشته شده است.

هریک از این سیستم های مدیریت محتوا دارای سایتی رسمی به زبان انگلیسی هستند و البته از سوی یک یا چند تیم برنامه نویسی فارسی زبان پشتیبانی می شوند. با مراجعه به سایت هریک از این تیم ها و بررسی قابلیت های هریک از این سیستم ها و مقایسه آنها می توانید بهترین گزینه را بر اساس نیاز خود انتخاب کنید.

چگونه سیستم مدیریت محتوا را روی سایت خود نصب کنیم؟

پس از این که سیستم مدیریت محتوای مد نظر خود را برگزیدید، باید به وبسایت رسمی آن مراجعه و آخرین نسخه آن را دانلود کنید. پس از این کار نوبت به آپلود فایل فشرده دریافتی روی سرور می رسد.

معمولا هر شرکت میزبانی، کنترل پنل خاصی را برای فضاهایی که به کاربران خود اجاره می دهد در نظر می گیرد. برخی معروف ترین این کنترل پنل ها عبارتند از: سی پنل، پلسک و دایرکت ادمین.

آپلود سیستم مدیریت محتوا با استفاده از هریک از این کنترل پنل ها کم و بیش شبیه هم است. با این حال توضیح جزئیات این مساله در این مقاله نمی گنجد. با اندکی جستجو در اینترنت می توانید شیوه آپلود روی میزبان را بیابید.

همچنین با استفاده از کنترل پنل اصلی سایت باید بانک اطلاعاتی مناسب سیستم مدیریت محتوای خود را بسازید. با این که این کار ساده است، اما می توانید از یک کارشناس برای این کار استفاده کنید.

خوشبختانه بیشتر شرکت های میزبانی وب در ایران، نصب سیستم های مدیریت محتوا را نیز در فهرست خدمات خود جای داده اند و به صورت رایگان یا با دریافت هزینه ای بسیار اندک، این کار را به انجام می رسانند.

صالح سپهری‌فر