اگر بخواهیم در تقسیم بندی های امروزی جایگاهی برای چت بیابم ، بیشک آن را در رده تکنولوژیهای ارتباطی قرار می دهم .این تکنولوزی ارتباطی نوظهور در قرن معاصر ماست.اما کار به اینجا ختم نمیشود ؛ چیزی که از آن بعنوان یک تکنولوژی نام میبرند چنان تاثیرات اجتماعی روانی فرهنگی عمیقی در افراد استفاده کننده از آن یا چت کننده یا نسل چتر گذاشته و خواهد گذاشت که بنظرم باید آن در در تقسیم بندی ها ، پدیده ای اجتماعی ـ فرهنگی بدانیم.

امروز چت رومها یا اتاقهای گپ مجازی ؛ پایگاههای اجتماعی قوی و گسترده ای در جهان محسوب میشوند. در شبانه روز افراد زیادی در اتاقهای گپ مجاری با هم به گفتگو و تبادل اطلاعات میپردازند.

همانطور که بیان شد برای چت کردن نیاز به نرم افزار های خاص میباشد . این نرم افزار ها را مسنجر می نامند . مسنجر ها توسط برنامه نویسان نوشته و در سرورهای بین المللی قرار داده میشوند و هزینه زیادی صرف نگهداری و پشتیبانی آن میگردد تا افراد بتوانند از طریق آنها با یکدیگر ارتباط برقرار کنند . امروزه در جهان مسنجرهای بین المللی زیادی امکان استفاده از سرویس چت را فراهم میکنند.

Yahoo Messenger . Msn Messenger , Paltalk Messenger . ICQ Messenger Skype . Beyluxe Messenger نمونه هایی از این مسنجر هم میباشند. البته سایتهایی نیز بمنظور چت آنلاین وجود داشته که سرویس چت ارائه می دهند. از جمله روزی بدهی که در سالهای ۲۰۰۰ ۲۰۰۱همه گیر شده بودند.

چنانچه بخواهیم تاریخچه چت را بررسی کنیم باید آن را با تاریخچه اینترنت و پیدایش سایتهای اینترنتی پیوند بزنیم. از سالهای دهه ۹۰ میلادی همزمان با پدایش سایتهای اینترنتی ، برخی سایتها ، محیطی را نیز بمنظور گفتگو کاربران با یکدیگر ایجاد کرده بودند. . ولی تا زمان پیدایش مسنجر های بین المللی ، هنوز چت بعنوان پدیده های همه گیر و گسترده در سطح جهان مطرح نشده بود. یاهو مسنجر یا پیام رسان پاهو در کنار پیام رسان های شرکت ماکروسافت امکان برقراری گفتگو برای جهانیان فارغ از هرگونه مرزبندی را مهیا کردند. در سال های ۱۹۹۶ و ۹۷ بعد از ارائه خدمتی نظر ایمیل توسط شرکت یاهو یاهو مسنجر جای خود را در بین جوانان با رشد زیاد باز کرد اتاقای گفتگو آن میزبان عده کثیری از افراد در دنیای مجازی شد. در ایران نیز این پدیده در سال ۱۹۹۹ یا سال ۹ ۱۳۷۸ آغاز و در اندک زمانی یعلت شرایط اجتماعی ـ سیاسی ـ فرهنگی که خود جای بحث بسیاری دارد ، رونق بسیاری در بین افراد فعال در دنیای مجازی و سپس خیل عظیم نسل جوان یافت. یاهو امکان ایجاد شناسه های مختلف و ایجاد اتاقهای گفتگو برای کاربران را فراهم نمود . در اندک زمانی اتاقهای گفتگو زیادی در سطح جهان بمنظور ارتباط بین افراد در دنیای مجازی احداث و خیل عظیم کاربران به اتاقهای گفتگو رو آوردند.

اتاقهای چت فارسی و ایرانی در سالهای ۱۹۹۹ ۹۸ در ایران آغاز بکار کرد و هم اکنون نیز به عنوان پایگاه های مهم در دنیای مجازی شناخته شده و تاثیراتی ژرف در فرهنگ اجتماعی ایرانیان داشته و دارد. اتاقهای مجازی گپ در ایران در سال ۲۰۰۰ میلادی دیگر جایگاه خود را یافته و کاربران مختلف در آن به فعالیت می پرداختندو از همان ساله اتاقهایی شکل گرفت که سالها پا برجا بود و مکانی برای ازتباط بین افراد مختلف قرار گرفت. اتاقهای Tanha Tarinha و Tehran BoYs & Girls در زیر مجموعه آسیا از نمونه هایی از اتاقهای گفتگو بودند که از سالهای آغازین چت در ایران به فعالیت پرداخته و تا سال ۶ ۲۰۰۵ که امکان ایجاد اتاقها توسط کابران در یاهو مسنجر برقرار بود به فعالیت خود ادامه دادند. همینطور در سایر زیر مجموعه های این مسجر مانند Vocie Chat رومهایی مانند Iran Canada usa Germany و ... این اتاقها دارای سیستم های صوتی تصویری و نوشتاری بمنظور ارتباط همزامان چندید نفر با یکدیگر میباشد . تجسم کنید ۴۰ یا ۵۰ نفر که با انتخاب شناسه یا در اصطلاح چت آی دی (ID ) گرد هم در اتاق های گفتگو می نشینند و پیرامون مسائل مختلف به صحبت میپردازند و همزمان نیز می توانند به موزیک با فیلم مورد علاقه خود را بشنوند یا ببینند. غیر از یاهو مسنجر ، مسنجرهایی مانند پالتاک و در سالهای اخیر بیلوکس ( Beyluxe Messeneger ) در میان ایرانیان محبوب و مورد استفاده و استقبال زیادی قرار گرفته .

انواع اتاقهای گپ ( Chat Rooms )

بطور کلی میتوان چت روم ها یا اتاقهای گپ را به دو نوع اصلی کنترل شده و آزاد تقسیم کرد. اتاقهای آزاد اتاقهایی هستند که در ورود و خروج و صحبت و نوشتن بدون هیچگونه محدودیتی آزاد است و کلیه افراد جامعه مجازی می توانند هرگونه حرکتی را در آن انجام دهند.چت روم های کنترل شده اتاقهایی هستند که توسط یک یا چند مدیر اداره و کنترل میشوند و بعضا دارای قوانینی هستند که گفتگو ها در آن چهار چوب صورت میگیرد. و مدیران این اتاقها امکاناتی مانند بستن ابزار نوشتن یا صحبت کردن افراد خاطی را دارا میباشند و یا حتی اخراج از اتاق . بیلوکس مسنجر کلیه این امکانات را در اتاقهای گپ فراهم نموده است.

ویژگیهای اتاقهای گفتگو

آزاد بودن بی شک اولین نشانه هر اتاق گفتگوئی میباشد. در اکثر اتاقهای گفتگو اشخاص آزادند به هر گونه بحث و گفتگوئی پیرامون مسائل مختلف بپردازند

امکان تغییر هویت ( انتخاب هویت مجازی) : شما در دنیای واقعی از بدو تولد یک هویت و نام و نشانی برایتان تعریف میشود. تحت همان نام در محیط خانواده رشد مییابید و در محیط اجتماعی وارد میروید و دارای یک شخصیت اجتماعی میشوید و زیر نظر آن به ایفای نقش می پردازید. اما در دنیای مجازی و به تبع آن در اتاقهای چت شما میتوانید با ساخت شناسه های مختلف و اختیار کردن نام های مختلف در هر لحطه در نقش متفاوی ظاهر شوید و به صورت دلخواه خود به ایفای نقش بپردازید .

راحتی : فارغ بودن از روابط پیچیده اداری رسمی و غیر رسمی که در محیطهای اجتماعی وجود دارد. در اتاقهای گپ و گفتگو ، شخص می تواند با لباس راحتی خود روی مبلی در منزل لم داده و به جدید ترین بحث ها و گفتگو های بپردازد.شاید شمادر دنیائی واقعی نتوانید براحتی احساسات خود را بروز دهید . محدودیتهایی که اجتماع و محیط اطرافتنان برایتان پدید میآورد و تحت عنوان انتظارات نقش از شما انتظار دارد در نقش و شخصیت بخصوص خود ظاهر شوید نخواهند گذاشت براحتی به ابراز احساسات بپردازیدو ولی در چت این امر براحتی امکان پذیر است . ابراز عشق و علاقه به همنوعان و ابراز تنفر و بطور کلی صحبت و اعمالی که در محیط های اجتماع انجام ان سخت بنظر میرسد در دنیائی مجازی کاری بس راحت می باشد.

آسیب شناسی

همزمان با ورود چنین پدیده ای ، اصطلاحات و فرهنگ خاص آن نیز بمانند سایر تولیدات عصر پست مدرن وارد فرهنگ جوانان و چت کنندگان شده است. با توجه باینکه در ابتدای کامپیوتر و اینترنت در ایران فونتهای و ابزاری های نوشتاری فارسی و ساز گار ی آنها با سیستمهای عامل ( سیستمی که کامپیوتر ها تحت ان کار میکنند) محدود بود . نوشتن و تایپ کردن بصورت اینگلیسی همراز با الفاظ فارسی صورت میگرفت.( فونوتیک ) که بنا به شوخ طبعی برخی نام فینگلیش به آن اختصاص داده شد و جائی را در فرهنگ ما باز کرد. امروزه علیرغم گسترش فونت های فارسی همچنان نحوه نوشتن انگلسی – فارسی در بین ۹۵ در صد افراد در دنیای چت کاربرد دارد. اصطلاخات مختصر چت که خلاصه کلمات اینگلیسی آن می باشد و ظاهرا امروزه جزئی جدا نشدنی از آن بنظر میرسد . wb اصطلاحی بمعنی welcome back که هنگام ورود فردی به اتاق های گفتگو بعنوان احترام به آن شخص مطرح میشود ، از این نمونه هاست . کافیست سری به چت رومهای فارسی بزنید تا نمونه های از این اصطلاحات را بکرار مشاهده کنید. بوطریکه متاسفانه در صورت تایپ فارسی در چت رومها ، انگ غیر حرفه های بودن و .. به شخص میزنند و مورد تمسخر قرار میدهند .

تایپ فینگلیش در دراز مدت آسیبهای جدی به خط فارسی خواهد زد. امری که اکثر اساتید زبان فارسی متفق القول بر این عقیده هستند . امروز وظیفه تمامی چتر های فارسی ، حفظ و گسترش خط فارسی در این عرصه از دنیائی مجازی است . شکستن تابوهای قبل و تغییر فونت و بازگشت به خود مسلما در ابتدا سخت میباشند ولی بمنوظر حفظ ارزشهای ایرانی بودن و حفظ خط فارسی و جلوگیری از ورود گزند به آن امری واجب میباشد. همانطور که وبلاگهای فارسی از سال های ۲۰۰۳ نقش مهمی در شناساندن خط و زبان فارسی در اینترنت انجان دادند و نشان افتخاری برای ما میباشند امید است چت رومهای فارسی نیز امروزه با تغییر روند در نحوه تایپ ، قدم مهمی در این زمینه بر دارند. اتاق Tehran BoYs & Girls که امروزه در مسنجر بین المللی بیلوکس به فعالیت میپردازد به عنوان پیشگام این امر ، نسبت به بررسی و اقدام در خصوص تغییر فونت نوشتاری در چت اقدام نموده ؛ امید دارم بتدریج خط فارسی در تمامی اتاقهای گپ فارسی جای خود را به تایپ فینگلیش بدهند. بمنظور شروع این حرکت برخی اصطلاحات خلاصه چت به فارسی برگردانده شده و در زیر می آید. امید است تمامی چتر ها ؛ مارا در بهبود و گسترش این اصطلاحات یاری رسانند.

WelCome = Wc ـ خوش اومدین = خ ا

Welcome Back = Wb ـ برگشت خوش = ب خ

Hi ـ درود ـ سلام

Be Right Back = BRB ـ بر میگردم ب م ( فعلا )

Whisper ـ نجوا ؛ پچ پچ

Bounce ـ اخراج

Ban ـ منع ، تحریم

Id ـ شناسه

بطور کلی اتاقهای گپ ( Chat Rooms ) مانند تمامی محیط های اجتماعی ـ فرهنگی دارای مضرات و حسنات مختلف هستند . که بی شک نقش مفید تری در عرصه اجتماعی ـ فرهنگی میتوانند بازی کنند. مخصوصا در فرهنگهای و سیستمهای سیاسی که محدودیت بیشتری در اجتماعات مختلف افراد اعمال میکنند می توانند بستر مناسبی برای بسط تفکرات آزاد و گفتگوی راحت باشند. چرا که اشخاص خارج از محیط محدود و خشک و دستپاگیر به بحث و گفتگو با هم میپردازند. و فارغ از بار شخصیتی که به دوش میکشند و جدا از انتظاراتی که اجتماع از آنان بمنظور ایفای نقش خود دارد حرکتی آزادانه انجام میدهند. امید است چت فارسی ؛ با برطرف کردن نواقص اندک خود ، جایگاه واقعی خود را بیابد .

فرهاد لیون